ՀՀ ԳԱԱ Հր. Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ (Հայոց լեզու)

Speciality
Questions
  1. Հայոց լեզվի կազմավորումը և զարգացման փուլերը:
  2. Գրական լեզվի երկու տարբերակները՝ արևելահայերեն և արևմտահայերեն:
  3. Հնչյունաբանություն. հնչյուն և հնչույթ:
  4. Հնչյունների դասակարգումը և նրանց բնութագիրը:
  5. Հնչյունափոխություն, նրա տեսակները:
  6. Ուղղագրություն, ուղղախոսություն:
  7. Ժամանակակից հայերենի ուղղագրության հիմունքները: Ուղղագրական բարեփոխություններ:
  8. Արտասանական ոճեր:
  9. Բառագիտություն. բառ, բառույթ և բառաձև:
  10. Իմաստաբանություն և իմաստափոխություն:
  11. Բառերի տեսակներն ըստ իմաստի և ձևի:
  12. Ժամանակակից հայերենի բառապաշարը և հարստացման միջոցները՝ ներքին և արտաքին:
  13. Փոխառություններ:
  14. Բառակազմություն. Բառակազմական կաղապարներ:
  15. Բառաբարդում, ածանցում: Հապավում:
  16. Բարդության տեսակները:
  17. Ժամանակակից հայոց լեզվի բառապաշարն ըստ գործածության ոլորտների:
  18. Ժամանակակից հայերենի բառապաշարի պատմական շերտերը. գործուն և ոչ գործուն բառապաշար:
  19. Ժամանակակից հայոց լեզվի ոճական-գործառական շերտերը:
  20. Դարձվածաբանություն: Դարձվածքի ըմբռնումը և նրա դասակարգումը:
  21. Հայ բառարանագրություն: Բառարանների տեսակները:
  22. Քերականության ուսումնասիրության առարկան (ձևաբանություն և շարահյուսություն):
  23. Քերականական իմաստ և ձև:
  24. Քերականական կարգեր:
  25. Բառի ձևաբանական կառուցվածքը, ձևույթներ: Հիմք և վերջավորություն:
  26. Խոսքի մասերի համակարգը հայերենում: Խոսքի մասերի դասակարգման սկզբունքները:
  27. Գոյականը որպես խոսքի մաս. առանձնահատկությունները և իմաստային-քերականական խմբերը:
  28. Գոյականի թվի, հոլովի, առկայացման, անձի և իրի քերականական կարգերը, նրանց արտահայտման միջոցները:
  29. Ժամանակակից հայերենի հոլովների համակարգը, այդ մասին եղած տարբեր ըմբռնումներն ու գիտական բանավեճերը:
  30. Ածական անունը որպես խոսքի մաս, նրա տեսակները, կազմությունը, ձևաբանական և շարահյուսական առանձնահատկությունները:
  31. Թվական անունը որպես խոսքի մաս, նրա տեսակները, կազմությունը:
  32. Դերանունների խոսքիմասային առանձնահատկությունները, դերանունների տեսակները, նրանց հոլովման առանձնահատկությունները և փոխանվանական գործածությունը:
  33. Բայը որպես խոսքի մաս, նրա իմաստային, ձևաբանական, շարահյուսական և բառակազմական առանձնահատկությունները:
  34. Բայի անդեմ և դիմավոր ձևեր:
  35. Բայի քերականական կարգեր:
  36. Հայերենի դերբայները և նրանց դասակարգումը:
  37. Բայի դեմքը, թիվը, եղանակը, ժամանակը, նրանց արտահայտությունը:
  38. Դիմավոր բայեր, բայի եղանակները:
  39. Հայերենի խոնարհման տիպերը:
  40. Անկանոն բայեր և նրանց խոնարհումը:
  41. Հայերենի չթեքվող խոսքի մասերը (մակբայ, կապ, շաղկապ, վերաբերական, ձայնարկություն), նրանց ձևաբանական և շարահյուսական առանձնահատկությունները:
  42. Շարահյուսության առարկան, շարահյուսական առավելագույն և նվազագույն միավորները: Շարահյուսական կաղապարներ:
  43. Լեզու և խոսք. նրանց փոխհարաբերության հարցը հայ լեզվաբանության մեջ:
  44. Հասկացություն կապակցության մասին: Շարահյուսական կապակցության միջոցներն ու եղանակները:
  45. Բառակապակցություն: Բառակապակցության տեսակները:
  46. Բառ, բառակապակցություն, նախադասություն և շարույթ:
  47. Նախադասությունը որպես լեզվական միավոր:
  48. Ստորոգում և հնչերանգ: Ստորոգման ըմբռնումները հայ քերականագիտության մեջ:
  49. Նախադասության տեսակներն ըստ հնչերանգի:
  50. Նախադասության կառուցվածքային տեսակները:
  51. Նախադասության անդամ, գլխավոր և երկրորդական անդամներ, նրանց տեսակները, արտահայտությունը և քերականական ձևավորումը:
  52. Նախադասության գլխավոր անդամների լրացումները:
  53. Գոյականական և բայական անդամների լրացումներ, տեսակները:
  54. Միակազմ նախադասության տեսակները և ձևավորման առանձնահատկությունները:
  55. Բարդ նախադասության կառուցվածքը և տեսակները:
  56. Երկրորդական նախադասությունների բնույթը, նրանց կառուցվածքը և տեսակները:
  57. Փոխակերպումներ: Բարդ ստորադասական նախադասության փոխակերպումը պարզի:
  58. Դերբայական դարձված:
  59. Նախադասության կողմնակի անդամներ:
  60. Տեքստի ըմբռնումը, տեքստերի տեսակներն ու հիմնական բնութագրիչները:
  61. Մեջբերվող ուղղակի և անուղղակի խոսք:
  62. Պարբերույթ. կառուցվածքային յուրահատկությունները, ոճական արժեքը:
  63. Կետադրություն և նրա դերը գրավոր խոսքում, տեսակները:
  64. Գրաբար: Գրաբարի հնչյունական համակարգը: Պատմական հնչյունափոխություն:
  65. Գրաբարի երկբարբառները և նրանց հետագա հնչյունափոխությունը:
  66. Գրաբարի հոլովները և նրանց կազմությունը:
  67. Գոյական և ածական անունների հոլովումը գրաբարում:
  68. Ներքին, արտաքին և խառը հոլովումները գրաբարում:
  69. Դերանվանական հոլովումը գրաբարում և նրա առանձնահատկությունները:
  70. Ածականների համեմատության աստիճանները և կազմությունը գրաբարում:
  71. Մակբայներ, նրանց տեսակները գրաբարում:
  72. Գրաբարի դերբայները, կազմությունը և հետագա փոփոխությունները:
  73. Բայի եղանակները և ժամանակները գրաբարում: Նրանց կազմությունը:
  74. Բայական հիմքեր: Ներկայի և անցյալ կատարյալի հիմքերից կազմվող ձևերը գրաբարում:
  75. Պարզ և բաղադրյալ ժամանակաձևերը գրաբարում:
  76. Կրավորականի կազմությունը ներկայի և կատարյալի հիմքերի ձևերում:
  77. Անկանոն բայերը և նրանց խոնարհումը գրաբարում:
  78. Պակասավոր բայեր. դրանց խոնարհումը և գործածությունը գրաբարում:
  79. Գրաբարի դերբայները, դրանց գործածությունը:
  80. Գրաբարի նախդիրները:
  81. Շարադասությունը, համաձայնությունը գրաբարում:
  82. Լեզու և բարբառ, ենթաբարբառ և խոսվածք:
  83. Բարբառների պատմական զարգացման ընթացքը տարբեր դարաշրջաններում:
  84. Հայ բարբառների առաջացման վերաբերյալ տեսակետները:
  85. Հայ բարբառների աշխարհագրական, հնչյունաբանական, ձևաբանական, բազմահատկանիշ վիճակագրական դասակարգումները:
  86. Հայ բարբառների հիմնական ճյուղերի հնչյունաբանական, ձևաբանական, շարահյուսական առանձնահատկությունները:
  87. Արարատյան, Թիֆլիսի, Ղարաբաղի, Պոլսի, Կարնո, Վանի բարբառների ընդհանուր բնութագիրը, նրանց ընդհանրությունները և տարբերությունները գրական լեզվի համեմատ:
  88. Հայերենի առաջացման մասին եղած տեսությունները. պատմահամեմատական լեզվաբանությունը հայերենի առաջացման մասին:
  89. Հայոց լեզվի բնույթը և ցեղակցական կապերը, նրա դիրքը հնդեվրոպական լեզուների շարքում:
  90. Հայերենի զարգացման ընթացքը մ.թ.ա. 2-րդ– մ.թ. 5-րդ դդ. ընկած ժամանակաշրջանում:
  91. Նախագրային հայերենի շրջանաբաժանումը և համապատասխան փուլերի բառապաշարային և քերականական յուրահատկությունները:
  92. Հայոց գրերի ստեղծման պատմական պայմանները: Նախամեսրոպյան հայ գրերի գոյության մասին եղած տեսակետները:
  93. 5-րդ դարի գրաբարը և գրաբար մատենագրության բնույթը:
  94. Գրաբարի կրած ազդեցությունները:
  95. Հունաբան հայերենը և նրա ստեղծման նպատակները:
  96. Գրաբարի վիճակը 7-10-րդ դարերում:
  97. Միջին հայերենի կազմավորումը: Գրաբարի և բարբառների դերը միջին հայերենի կազմավորման գործընթացում:
  98. Կիլիկյան հայկական թագավորության ստեղծումը: Միջին հայերենը որպես պետական, գրական և գիտական լեզու:
  99. Միջին հայերենի հնչյունական համակարգը, հնչյունական նոր երևույթները, հնչյունափոխություն և ուղղագրական տարբերությունները գրաբարից:
  100. Միջին հայերենի բառապաշարը, բառապաշարի շերտերը, փոխառություններ, նրանց բնույթն ու աղբյուրները:
  101. Միջին հայերենի ձևաբանական և շարահյուսական առանձնահատկությունները:
  102. 10-15-րդ դարերի քերականական միտքը:
  103. Կիլիկյան թագավորության վերացումը: Միջին հայերենի հետագա վիճակը:
  104. Լատինաբան հայերենը և նրա բնույթը:
  105. Հայ պատմագրության, պաշտոնական գրագրությունների, գրական երկերի աշխարհաբարացումը 17-18-րդ դարերում:
  106. Հայ գրական լեզվի ճյուղավորումները:
  107. Հայոց ազգային լեզվի կազմավորումը: Գրաբարի, միջին հայերենի և բարբառների օգտագործումը ազգային լեզվի կազմավորման մեջ:
  108. Հայ ժողովրդի կյանքում կատարված փոփոխությունները 19-րդ դարի սկզբում: Աղաբաբյան դպրոցը, Լազարյան ճեմարանը, Ներսիսյան դպրոցը և նրանց դերը գրական հայերենի մշակման գործում:
  109. Խ. Աբովյանի երկերի լեզվի առանձնահատկությունները և նշանակությունը աշխարհաբարի զարգացման բնագավառում:
  110. Խ. Աբովյանի լեզվագիտական հայացքները:
  111. Հայոց գրականության և լեզվի հետագա զարգացումը: «Հյուսիսափայլի» հիմնադրումը:
  112. Ստ.Նազարյանը, նրա լեզվագիտական հայացքները:
  113. Միքայել Նալբանդյանի լեզվագիտական հայացքները: Նրա դերը հայ հրապարակախոսության, քննադատության, գիտական տերմինների ստեղծման և մշակման մեջ:
  114. Գրապայքարը և նրա փուլերը:
  115. Աշխարհաբարի հետագա մշակումն ու կատարելագործումը: Հայերենի բառային կազմի ընդարձակումն ու հարստացումը:
  116. Գրական լեզուն իբրև համազգային միասնական լեզու, նրա զարգացման հեռանկարները:
  117. Ոճաբանության ուսումնասիրության առարկան և խնդիրները: Լեզու, խոսք և ոճ:
  118. Հնչյունաբանական ոճաբանություն:
  119. Առձայնույթ, բաղաձայնույթ և հանգ:
  120. Բառային ոճաբանություն:
  121. Հայերենի բառապաշարի ոճական-գործառական դասակարգումը:
  122. Բառապաշարի շերտերը և դրանց ոճական արժեքը:
  123. Ձևաբանական, շարահյուսական ոճաբանություն:
  124. Նրանց ուսումնասիրության եղանակներն ու սահմանները:
  125. Իրադրական ոճեր:
  126. Անհատական ոճեր:
  127. Հայերենի գործառական ոճերը և նրանց առանձնահատկությունները:
  128. Խոսքի արժանիքները և թերությունները: Գրավոր և բանավոր խոսք: Բանավոր խոսքի առանձնահատկությունները (հնչերանգ, շեշտ, առոգանություն):
  129. Լեզվական նորմի ըմբռնումը: Լեզվական նորմ և ոճական նորմ:
  130. Հայերենի գործառական ոճերը և լեզվական նորմը:
  131. Լեզվի պատկերավորման և արտահայտչական միջոցները:
  132. Քերականական (ձևաբանական և շարահյուսական) ոճաբանություն, քերականական կարգերի ոճական արժեքը:
  133. Խոսքաշարի լեզվական ուսումնասիրության առանձնահատկությունները: